ผลการศึกษาสภาพปัญหาเด็กและเยาวชนนอกระบบการศึกษาของหน่วยปฏิบัติการวิจัยเพื่อการพัฒนาด้านเด็กและเยาวชน ภายใต้การดำเนินโครงการจัดการความรู้เพื่อสื่อสารขับเคลื่อนนโยบายการแก้ปัญหาเด็ก เยาวชนที่หลุดจากระบบการศึกษาให้กลับเข้าสู่ระบบการศึกษาอย่างยั่งยืน (Thailand Zero Dropout)
.
พบว่าเด็กและเยาวชนนอกระบบการศึกษาต้องเผชิญกับสภาพปัญหาที่หลากหลายทั้ง 29 ประเด็น จนเป็นเหตุให้ต้องออกจากระบบการศึกษา โดยสามารถจำแนกเด็กและเยาวชนนอกระบบการศึกษาตามประเด็นปัญหา ได้ 8 กลุ่ม ประกอบด้วย
.
1) กลุ่มเด็กที่มีพฤติกรรมเสี่ยงต่อการกระทำผิดกฎหมาย
2) กลุ่มที่ได้รับผลกระทบจากปัจจัยในโรงเรียน/พฤติกรรมเสี่ยงต่อการหลุดจากระบบการศึกษา
3) กลุ่มเด็กที่อยู่ในกระบวนการยุติธรรมทางอาญา
4) กลุ่มแรงงานนอกระบบ/แรงงานเคลื่อนย้าย
5) กลุ่มเด็กที่มีปัญหาด้านสุขภาวะ
6) กลุ่มเด็กที่ประสบปัญหาครอบครัว
7) กลุ่มเด็กที่ได้รับผลกระทบจากสาธารณภัย
8) กลุ่มเด็กไร้สัญชาติ
.
ทั้งนี้ เด็กและเยาวชนนอกระบบการศึกษา 1 คน อาจประสบปัญหาที่ซับซ้อนมากกว่า 1 ปัญหา ดังนั้นผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องในการช่วยเหลือ ควรให้ความสำคัญกับการวิเคราะห์สภาพปัญหาเป็นรายบุคคลอย่างละเอียดและครบถ้วน เพื่อนำไปสู่การออกแบบแนวทางการแก้ไขปัญหาให้กับเด็กและเยาวชนนอกระบบการศึกษาที่มีประสิทธิภาพ จนสามารถสร้างโอกาสให้เข้าถึงการศึกษาหรือประกอบอาชีพเพื่อเลี้ยงตนเองและครอบครัวได้อย่างยั่งยืน
.
แนวคิดนี้ประยุกต์ต่อยอดจากโครงการพัฒนาการเรียนรู้และพัฒนาคุณภาพชีวิต เพื่อสร้างความเสมอภาคทางการศึกษาเด็กนอกระบบจังหวัดราชบุรี
